Rozporządzenie UE 2025/1988 – Koniec Substancji PFAS w Gaśnicach i Pianach Gaśniczych

Unia Europejska podjęła historyczną decyzję w walce z toksycznymi substancjami chemicznymi. Rozporządzenie Komisji (UE) 2025/1988 z dnia 2 października 2025 roku wprowadza zakaz stosowania substancji per- i polifluoroalkilowych (PFAS) w pianach gaśniczych. To przełomowa zmiana, która wpłynie na tysiące firm, straży pożarnych i administratorów budynków w całej Europie.

Co to są substancje PFAS i dlaczego są niebezpieczne?

PFAS, czyli substancje per- i polifluoroalkilowe, to rodzina tysięcy syntetycznych związków chemicznych, które od lat były szeroko stosowane w pianach gaśniczych. Te związki nazywane są często „wiecznymi chemikaliami”, ponieważ praktycznie nie ulegają rozkładowi w środowisku.

Zagrożenia zdrowotne i środowiskowe

Substancje PFAS znacznie przekraczają kryterium pozwalające na uznanie ich za substancje bardzo trwałe i wykazują różne niebezpieczne właściwości. Oto najważniejsze zagrożenia:

Skażenie wód – większość PFAS jest mobilna w wodzie i powoduje zanieczyszczenie wód gruntowych, wód powierzchniowych oraz źródeł wody pitnej
Działanie rakotwórcze – podejrzewa się, że niektóre PFAS są substancjami rakotwórczymi
Wpływ na rozwój dzieci – substancje te działają szkodliwie na rozwój dzieci
Uszkodzenia narządów – w niskim stężeniu mają wpływ na narządy, takie jak wątroba, czy na układ odpornościowy
Zaburzenia hormonalne – istnieją przesłanki wskazujące na to, że PFAS są potencjalnymi zaburzaczami hormonalnymi

Kluczowe daty rozporządzenia – kiedy obowiązują zmiany?

Rozporządzenie przewiduje stopniowe wycofywanie pian gaśniczych z PFAS, z różnymi terminami dla poszczególnych zastosowań. Oto najważniejsze daty, które musisz znać:

Od 23 października 2026 roku

Gaśnice przenośne standardowe – zakaz wprowadzania do obrotu gaśnic przenośnych zawierających PFAS (piany z PFAS powyżej 1 mg/l)

Od 23 kwietnia 2027 roku

Gaśnice pianowe odporne na alkohol – koniec sprzedaży gaśnic przenośnych z pianami odpornymi na alkohol zawierającymi PFAS

Szkolenia strażackie – zakaz stosowania pian z PFAS podczas szkoleń i testowania, z wyjątkiem funkcjonalnych testów systemów (pod warunkiem niedopuszczenia do uwolnień)

Straże pożarne – zakaz dla publicznych i prywatnych straży pożarnych (z wyjątkiem interwencji w zakładach przemysłowych objętych dyrektywą Seveso)

Do 31 grudnia 2030 roku

Używanie gaśnic przenośnych – termin na całkowitą wymianę i zaprzestanie stosowania gaśnic przenośnych z pianami zawierającymi PFAS

Do 23 października 2035 roku

Zakłady przemysłowe wysokiego ryzyka – 10-letni okres przejściowy dla zakładów objętych dyrektywą 2012/18/UE (dyrektywa Seveso)

Platformy wiertnicze – instalacje sektora wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego ze złóż podmorskich

Okręty wojskowe – wszystkie nawodne i podwodne okręty wojskowe

Statki cywilne – statki, na których umieszczono piany gaśnicze przed dniem 23 października 2025 roku

Limit stężenia PFAS – jakie normy obowiązują?

Rozporządzenie ustala precyzyjne limity stężenia substancji PFAS w pianach gaśniczych:

Standardowy limit

1 mg/l – maksymalne stężenie sumy wszystkich PFAS w pianach gaśniczych. Ta wartość uniemożliwia celowe stosowanie PFAS w koncentratach pian gaśniczych.

Limit dla sprzętu czyszczonego

50 mg/l – na zasadzie odstępstwa, dla pian niezawierających fluoru pochodzących ze sprzętu, który poddano czyszczeniu zgodnie z najlepszymi dostępnymi technikami (nie dotyczy gaśnic przenośnych). Komisja Europejska dokona przeglądu tego odstępstwa do 23 października 2030 roku.

Co oznacza rozporządzenie dla różnych branż?

Właściciele firm i administratorzy budynków

Jeśli posiadasz gaśnice przenośne z pianą, masz czas do 31 grudnia 2030 roku na ich wymianę. Już teraz warto zacząć planować stopniową wymianę sprzętu na gaśnice bez PFAS.

Straże pożarne

Straże pożarne mają stosunkowo krótki termin – do 23 kwietnia 2027 roku – na przejście na piany bez fluoru. Wyjątek stanowią interwencje w zakładach przemysłowych wysokiego ryzyka.

Przemysł naftowy i petrochemiczny

To sektor, który zużywa aż 59% rocznej produkcji pian gaśniczych zawierających PFAS w UE. Dla tych zakładów przewidziano najdłuższy, 10-letni okres przejściowy ze względu na konieczność zapewnienia najwyższych standardów bezpieczeństwa.

Lotnictwo cywilne i porty lotnicze

Lotniska i cywilne porty lotnicze mają 5 lat (do 23 października 2030 roku) na wdrożenie rozwiązań alternatywnych.

Transport morski

Statki cywilne, na których umieszczono już piany gaśnicze, mają 10-letni okres przejściowy. To czas niezbędny na modyfikacje instalacji pianowych, które można przeprowadzić jedynie podczas suchego dokowania.

Obowiązki użytkowników – plany zarządzania

Od 23 października 2026 roku wszyscy użytkownicy pian gaśniczych z PFAS (z wyjątkiem użytkowników gaśnic przenośnych) muszą spełniać określone warunki:

Plan zarządzania pianami gaśniczymi zawierającymi PFAS

Każdy użytkownik musi sporządzić plan zarządzania odpowiedni dla miejsca stosowania, który obejmuje:

Szczegółowe informacje o warunkach stosowania i ilościach pian gaśniczych
Informacje o zbieraniu i odpowiednim przetwarzaniu odpadów zawierających PFAS
Rodzaj i metody czyszczenia oraz konserwacji sprzętu
Plany działania w sytuacji przypadkowego wycieku lub rozlania
Strategię zastąpienia pian zawierających PFAS pianami niezawierającymi fluoru

Plan musi być corocznie przeglądany i przechowywany przez co najmniej 15 lat w celu udostępnienia organom kontrolnym.

Minimalizacja emisji

Użytkownicy muszą ograniczać emisje do środowiska oraz narażenie ludzi na działanie pian gaśniczych do najniższego możliwego technicznie i praktycznie poziomu.

Odpowiednie przetwarzanie odpadów

Zapasy niewykorzystanych pian i odpady zawierające PFAS muszą być selektywnie zbierane i odpowiednio przetwarzane w taki sposób, aby zniszczyć lub nieodwracalnie przekształcić zawartość PFAS.

Zakazane są:

Biologiczne oczyszczanie ścieków
Spalanie w temperaturze poniżej 1100°C

Wymogi oznakowania

Od 23 października 2026 roku wszystkie piany gaśnicze zawierające PFAS (1 mg/l lub więcej) muszą być oznakowane następującym sformułowaniem:

„UWAGA: Zawiera substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) o stężeniu równym 1 mg/l lub większym w odniesieniu do sumy wszystkich PFAS”

Skala problemu w liczbach

Dane przedstawione przez Europejską Agencję Chemikaliów pokazują skalę wyzwania:

Około 25 przedsiębiorstw w UE produkuje ok. 30 000 ton pian gaśniczych rocznie
18 000 ton (60%) obecnej produkcji pian gaśniczych w postaci koncentratu zawiera PFAS
Całkowita roczna emisja PFAS wynosi około 470 ton i pochodzi z przygotowywania postaci użytkowej, szkoleń i stosowania podczas pożarów
Jeśli regulacje nie zostałyby wprowadzone, dalsze stosowanie PFAS doprowadziłoby do emisji około 13 200 ton w ciągu 30 lat

Alternatywy dla pian z PFAS – piany bez fluoru

Dobra wiadomość jest taka, że technicznie i ekonomicznie wykonalne alternatywne piany gaśnicze bez fluoru są już dostępne i mogą zostać wdrożone w większości sektorów.

Zalety pian bez PFAS

Całkowicie biodegradowalne
Nie zanieczyszczają wód gruntowych
Bezpieczne dla zdrowia ludzi
Skuteczne w gaszeniu pożarów klasy B (cieczy łatwopalnych)
Zgodne z nowymi przepisami UE

Skuteczność

Europejska Agencja Chemikaliów potwierdziła, że rozwiązania bez fluoru są odpowiednie dla większości zastosowań. Obszary wymagające dodatkowego czasu na pełne wdrożenie (jak zakłady objęte dyrektywą Seveso) otrzymały dłuższe okresy przejściowe.

Koszty i korzyści rozporządzenia

Komitet ds. Analiz Społeczno-Ekonomicznych przeprowadził szczegółową analizę:

Koszty

Szacowane koszty społeczno-gospodarcze proponowanego ograniczenia wynoszą około 7 mld EUR w okresie 30 lat.

Korzyści

Uniknięcie emisji około 13 200 ton PFAS w ciągu 30 lat
Uniknięcie kosztów remediacji środowiskowej
Ochrona źródeł wody pitnej
Poprawa zdrowia publicznego
Zachęcanie do innowacji w zakresie rozwiązań przyjaznych środowisku
Zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu chemicznego

Stosunek kosztów do efektywności wynosi około 500 EUR za kilogram emisji unikniętej, co mieści się w standardowym rzędzie wielkości dla ograniczeń dotyczących trwałych substancji chemicznych.

Monitorowanie i przeglądy

Komisja Europejska będzie systematycznie monitorować wdrażanie rozporządzenia:

Przegląd odstępstwa dla sprzętu czyszczonego – do 23 października 2030 r.
Przegląd odstępstw dla zakładów przemysłowych, platform wiertniczych i statków – przed końcem 10-letniego okresu przejściowego

Co dalej? Praktyczne kroki dla Twojej firmy

1. Inwentaryzacja sprzętu

Sprawdź, jakie gaśnice i systemy pianowe posiadasz. Zidentyfikuj te, które zawierają PFAS.

2. Zaplanuj wymianę

W zależności od rodzaju działalności, zaplanuj wymianę sprzętu zgodnie z obowiązującymi terminami.

3. Wybierz rozwiązania bez PFAS

My już oferujemy pełną gamę gaśnic i środków gaśniczych bez fluoru i PFAS, które są w pełni zgodne z nowym rozporządzeniem UE 2025/1988.

4. Przygotuj plan zarządzania

Jeśli planujesz używać pian z PFAS w okresie przejściowym, musisz przygotować wymagany plan zarządzania.

5. Przeszkol pracowników

Zadbaj o to, aby Twoi pracownicy znali nowe przepisy i procedury postępowania z pianami gaśniczymi.

Podsumowanie

Rozporządzenie UE 2025/1988 to historyczny krok w walce z toksycznymi substancjami PFAS. Choć wiąże się z koniecznością wymiany sprzętu i dostosowania procedur, długoterminowe korzyści dla środowiska i zdrowia publicznego są nie do przecenienia.

Kluczowe daty do zapamiętania:

23 października 2026 – zakaz sprzedaży standardowych gaśnic przenośnych z PFAS
23 kwietnia 2027 – zakaz dla szkoleń strażackich i gaśnic odpornych na alkohol
31 grudnia 2030 – całkowity zakaz używania gaśnic przenośnych z PFAS
23 października 2035 – koniec okresu przejściowego dla zakładów wysokiego ryzyka

Nie czekaj do ostatniej chwili! Przejście na gaśnice bez PFAS to inwestycja w bezpieczeństwo, środowisko i zgodność z prawem. Skontaktuj się z nami już dziś, aby dowiedzieć się więcej o naszej ofercie gaśnic bez fluoru i PFAS, które spełniają wszystkie wymogi nowego rozporządzenia europejskiego.